Chorwacja od lat jest jednym z najbardziej popularnych miejsc, w którym nasi rodacy spędzają urlopy. Każdy z nas jest ekspertem ds. Chorwacji, jeżeli chodzi o miejsca do których warto się udać, jaką trasą jechać, jak nie dać się naciągnąć i gdzie nie przepłacać za jedzenie...
Mało kto jednak wie, że Chorwacja oprócz rakiji i wybrzeża adriatyckiego oferuje nam wspaniałą oliwę z oliwek extravergine! Klimat dogodny, ukształtowanie terenu, tradycje uprawy drzewa oliwnego zakorzenione jeszcze przez Greków w IV wieku przed Chrystusem.
W XVIII wieku tereny dzisiejszej Chorwacji pokrywało 30 milionów drzew, które dawały nawet 30 000 tysięcy ton oliwy rocznie (dzisiaj ok. 5 000 tys.). W zasadzie wszystko szło dobrze aż do połowy XX wieku.
Liczba drzew z 30 milionów spadła do niecałych 2 (dwóch)! Komunizm wolał się skupiać na masowej produkcji wina. Drzewa oliwne zostały wyparte przez szybko rosnącą winorośl.Uprawa oliwy została zmarginalizowana do tego stopnia, że uprawą drzew i tłoczeniem zajmowały się tylko małe rodzinne gospodarstwa. Co komuniści sądzili o małych prywatnych gospodarzach wiemy z historii. Bez szans na dalszy rozwój.
Kolejny cios to lata 1991-1995, wojna na bałkanach, która spowodowała dalszą degradację nie tylko drzew oliwnych, ale i wszystkiego, co znajdowało się wokół...
Większość drzew oliwnych w Chorwacji ma około 50 lat. Pozostałe mają ok. 30 i te najmłodsze, poniżej 10-ciu lat. Znajdzie się kilka drzew ponad stuletnich, ale to naprawdę nieliczne przypadki. Wojny i zawirowania polityczne zniszczyły jedno z dziedzictw naturalnych. Jest to niestety nie do odbudowania w perspektywie mniejszej niż 1000 lat.
Dzisiaj produkcja oliwy skupia się w czterech głównych strefach: Istria, Kvarner, Północna Dalmacja i Środkowo-Południowa Dalmacja. Tłoczeniem oliwy zajmuje się 175 gospodarstw. Skalą porównania niech będzie ok. 5 000 aktywnych włoskich frantoio.
Główne odmiany oliwek to: istarska bjelica, buża, carbonera, leccino, slivnjaca, slatka, orkula, rosulja, leccino, ostrica, drobnica, oblica, lastovka, levantinka, coratina. Większość odmian autochtonicznych jest pochodną głównej odmiany oblica. Chorwacja pod względem produkcji oliwy zajmuje 19 miejsce na świecie. Pod względem konsumpcji nie wygląda to najlepiej, ledwie 1,5 litra na głowę rocznie. Niewiele więcej niż statystyczny Polak.
Chorwacja produkuje bardzo mało oliwy, ale stawia na jakość. Dlatego najlepsze chorwackie oliwy osiągają czasem wysokie ceny, dochodzące do 60 euro za litr u producenta, na którą trzeba się zapisać nawet rok przed tłoczeniem. To już jest ekstremum. Można kupić dobrą oliwę w niższej cenie. Jak zawsze uwaga na "oliwę od chłopa", o której wspomniałem we wpisie o oliwie greckiej.
Chorwackie oliwy co roku zostają wysoko ocenione przez najważniejszy przewodnik oliwny świata Flos Olei! W edycji 2010/11, było ich sporo, a na pewno więcej niż greckich.
Nie zapomnij przywieźć z Chorwacji prawdziwego skarbu, jakim jest tamtejsza oliwa z oliwek extravergine.